Giãn tĩnh mạch thực quản: Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và phòng ngừa bệnh

Giãn tĩnh mạch thực quản là tình trạng các tĩnh mạch ở thực quản bị giãn ra, thường xảy ra ở những người có bệnh gan nghiêm trọng. Giãn tĩnh mạch thực quản sẽ phát triển khi lưu lượng máu bình thường đến gan bị chặn bởi một cục máu đông hoặc sẹo trong gan.

Khi cố gắng vượt qua tắc nghẽn, máu chảy vào các mạch máu nhỏ hơn vốn không có nhiệm vụ vận chuyển một khối lượng máu lớn như vậy. Khi các mạch máu bị rò rỉ hoặc thậm chí bị vỡ, gây chảy máu và đe dọa đến tính mạng người bệnh.

Nguyên nhân gây giãn tĩnh mạch thực quản

Xơ gan chính là nguyên nhân thường gặp gây ra giãn tĩnh mạch thực quản. Xơ gan sẽ làm ngăn cản dòng chảy của màu trong tĩnh mạch cửa – tĩnh mạch chính dẫn đến máu từ dạ dày và ruột về gan.

Chính điều này gây ra tăng áp lực trong tĩnh mạch cửa và các tĩnh mạch khác gần đó gây ra tăng áp tĩnh mạch cửa. Nên máu sẽ cần phải tìm kiếm các con đường khác thông qua những tĩnh mạch nhỏ hơn như tĩnh mạch phần dưới thực quản. Các tĩnh mạch này sẽ có vách mỏng nên khi chịu áp lực cao phình ra đôi khi vỡ ra và gây chảy máu.

Một số các nguyên nhân khác gây ra tình trạng giãn tĩnh mạch thực quản như:

• Bệnh gan: một số các tình trạng bao gồm như viêm gan hoặc các bệnh lý về gan do rượu hay bệnh gan nhiễm mỡ, xơ gan ứ mật.
• Cục máu đông: khi cục máu đông trong tĩnh mạch cửa hoặc tĩnh mạch đổ vào tĩnh mạch cửa gây giãn tĩnh mạch thực quản.
• Nhiễm ký sinh trùng: sán máng là một loại bệnh nhiễm ký sinh trùng được tìm thấy ở những khu vực như Châu Phi, Nam Mỹ, Trung Đông, Đông Nam Á… Những ký sinh trùng có thể gây tổn thương đến gan, phổi, ruột va bàng quang.

Bên cạnh đó còn có các yếu rố làm gia tăng nguy cơ mắc giãn tĩnh mạch thực quản và làm khả năng chảy máu tăng cao như:

• Áp lực tĩnh mạch cửa tăng cao.
• Tĩnh mạch bị giãn nặng.
• Nội soi thực quản thấy có các vệt, đường hay đốm màu đỏ.
• Xơ gan nặng hoặc suy gan.
• Thường xuyên uống rượu nhiều.

Ngoài ra sẽ còn nhiều các nguyên nhân, yếu tố làm gia tăng nguy cơ mắc giãn tĩnh mạch thực quản khác mà chưa được liệt kê ở trên. Nếu bạn đọc thắc mắc hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để có thêm nhiều thông tin giải đáp chi tiết.

Triệu chứng nhận biết giãn tĩnh mạch thực quản

Thường khi mắc bệnh giãn tĩnh mạch thực quản sẽ khó nhận biết các dấu hiệu trừ khi có chảy máu. Một số các triệu chứng nhận biết bệnh như:

• Có triệu chứng buồn nôn và xuất hiện một máu trong đó.
• Nhìn bằng mắt thường phân có màu đen.
• Người bệnh bị choáng váng, chóng mặt.
• Đối với các trường hợp nặng thì người bệnh bị mất ý thức.

Ngoài ra có xuất hiện các triệu chứng vàng da, vàng mắt, chảy máu hoặc bầm tím bất thường không rõ nguyên nhân.

Bệnh giãn từ mạch thực quản không lây truyền từ người này sang người khác. Tuy nhiên người bệnh cũng không được phép chủ quan mà hãy đến các cơ sở khám bệnh chuyên khoa khi có những triệu chứng khác thường trong cơ thể để bệnh được điều trị sớm hạn chế biến chứng có thể xảy ra.

Biến chứng nghiêm trọng nhất trong bệnh lý này là bị chảy máu tĩnh mạch ở thực quản. Nếu bị mất quá nhiều máu, người bệnh có khả năng bị sốc và dẫn đến tử vong. Người bệnh cần theo dõi cơ thể và thông báo cho bác sĩ chuyên khoa trong trường hợp diễn biến bệnh ngày càng xấu đi.

Các cách điều trị bệnh giãn tĩnh mạch thực quản

Hạ áp trong tĩnh mạch cửa là phương pháp được sử dụng phổ biến khi điều trị giãn tĩnh mạch thực quản vì có thể giúp làm giảm nguy cơ chảy máu do vỡ giãn tĩnh mạch thực quản.

• Cách đầu tiên là điều trị bằng thuốc huyết áp được gọi là thuốc chẹn thụ thể beta nhằm giảm áp lực trong các tĩnh mạch cửa.
• Cách thứ 2 là áp dụng với các trường hợp người bệnh bị giãn tĩnh mạch thực quản có nguy cơ cao bị chảy máu nên bác sĩ sẽ chỉ định đề nghị thắt vòng thun. Trong cách này bác sĩ sẽ tiến hành nội soi và bọc các búi thực quản bị giãn bằng thun cao su. Từ đó giúp thắt mạch máu và đồng thời ngăn chảy máu.

Tuy nhiên ở những bệnh nhân đang bị chảy máu cần ngay lập tức ngăn dòng chảy để hạn chế trường hợp tử vong bằng một số cách dưới đây:

• Dùng vòng thun để thắt tĩnh mạch chảy máu.
• Dùng đến các loại thuốc có tác dụng làm chậm lưu lượng máu chảy từ cơ quan nội tạng về tĩnh mạch cửa.
• Chuyển lưu lượng máu từ tĩnh mạch cửa là thao tác giúp thông cửa chủ trong gan qua tĩnh mạch cảnh. Đây là giải pháp tạm thời trong khi chờ ghép gan.
• Phương pháp bồi hoàn thể tích máu bằng việc truyền máu và các yếu tố đông máu để cầm máu.
• Phương pháp ngăn ngừa nhiễm trùng bằng một loại kháng sinh.
• Phương pháp ghép gan là phương án điều trị khả thi nếu bị bệnh gan nặng hoặc bị chảy máu do giãn tĩnh mạch thực quản tái phát. Phương pháp này thường thành công nhưng số lượng người đang chờ gan hiến thì quá nhiều so với số lượng gan hiện có.

Phương pháp phòng bệnh giãn tĩnh mạch thực quản

Cho đến thời điểm hiện tại chưa có phương pháp nào để phòng ngừa bệnh giãn tĩnh mạch thực quản hiệu quả, tuy nhiên sử dụng thuốc chẹn beta có hiệu quả trong ngăn ngừa chảy máu những sẽ không ngăn được tình trạng giãn tĩnh mạch được hình thành.

Tốt nhất để giữ cho gan luôn khỏe mạnh, hạn chế được hình thành các bệnh lý ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh cần chú  ý thực hiện một số các biện pháp như:

• Không nên uống rượu để tránh gây áp lực nên gan.
• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, bổ sung thêm nhiều các loại trái cây, rau củ để giảm thiểu tới mức tối đa chất béo, hạn chế sử dụng thực phẩm chiên rán.
• Giảm cân nếu đang  béo phì và nên duy trì cân nặng ở mức cân đối để tránh lượng mỡ dư thừa gây hại đến gan nhiều và nhanh hơn.
• Hạn chế tiếp xúc với các hóa chất trong chất tẩy rửa.
• Giảm thiểu nguy cơ bị viêm gan do virus.

Bài viết về tình trạng giãn tĩnh mạch thực quản ở trên chỉ có tính chất tham khảo và không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Nếu người bệnh thắc mắc hãy hỏi trực tiếp y bác sĩ để được giải đáp chi tiết và chính xác.