Dược chất là gì? Phân loại và những lưu ý khi sử dụng Dược chất?

Khái niệm Dược chất là gì?

Dược chất (hoạt chất) là chất hoặc hỗn hợp các chất dùng để sản xuất thuốc, có tác dụng dược lý hoặc có tác dụng trực tiếp trong phòng bệnh, chẩn đoán bệnh, chữa bệnh, điều trị bệnh, giảm nhẹ bệnh và điều chỉnh chức năng sinh lý cơ thể người.

Tham khảo từ khoản 2 Điều 4 Luật Dược 2016. Bạn đọc có thể hiểu đơn giản rằng các hoạt chất đấy tồn tại xung quanh chúng ta và được ứng dụng trực tiếp vào Y học vì mục đích cụ thể. Một số cái tên tiêu biểu có thể kể đến như Canxi, Paracetamol, Vitamin D1,…

Phân loại Dược chất

Phân loại Dược liệu là việc phân chia các dược chất thành các nhóm dựa trên các tiêu chí như tính chất hóa học, cơ chế tác dụng, ứng dụng điều trị, hay nguồn gốc. Dưới đây là các cách phân loại dược chất phổ biến dù là sinh viên Đại học hay Cao đẳng Dược cũng cần nắm rõ. Cụ thể như:

Phân loại theo nguồn gốc

• Dược chất tự nhiên: Đây là dược chất được chiết xuất từ các nguồn tự nhiên như thực vật, động vật, vi sinh vật;
• Dược chất tổng hợp: Nhóm dược chất được tổng hợp từ các nguyên liệu Hóa học;
• Dược chất bán tổng hợp: Nhóm dược chất được tổng hợp từ các nguyên liệu tự nhiên và hóa học.

Phân loại theo cơ chế tác động

• Dược chất tác động trên hệ thần kinh;
• Dược chất tác động trên hệ tim mạch;
• Dược chất tác động trên hệ miễn dịch.

Phân loại theo dạng bào chế

• Dược chất dạng rắn sẽ bao gồm các dạng bào chế như viên nén, viên nang, bột;
• Dược chất dạng lỏng sẽ bao gồm các dạng bào chế như dung dịch, hỗn dịch;
• Dược chất dạng khí sẽ bao gồm các dạng bào chế như khí dung.

Phân loại theo mức độ độc tính

• Dược chất không độc, đối với các chất không có độc tính hoặc có độc tính rất thấp;
• Dược chất ít độc đối với các chất có độc tính thấp, nhưng vẫn có thể gây ra các tác dụng phụ;
• Dược chất độc là các chất có độc tính cao, có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng.

Phân loại theo chỉ định

• Dược chất điều trị thường được sử dụng trong điều trị bệnh;
• Dược chất phòng ngừa điều trị các chất được sử dụng trong phòng ngừa các bệnh;
• Dược chất chẩn đoán: Các chất được sử dụng để chẩn đoán các bệnh.

Ý nghĩa của Dược chất

Thông qua khái niệm đã được cung cấp, chắc hẳn bạn đọc cũng đã phần nào hiểu được ý nghĩa của những chất này trong đời sống của chúng ta. Đó là những thành phần vô cùng quan trọng trong các sản phẩm thuốc, thực phẩm chức năng để đem lại hiệu quả Y tế, hiệu quả trong từng khâu khám, chữa hay điều trị bệnh.

Xã hội ngày càng càng phát triển thì nhu cầu chăm sóc sức khỏe cũng ngày càng tăng cao. Việc ứng dụng các chất này vào sản xuất thuốc cũng như phát hiện ra các chất mới có tính Dược lý là những thành tựu Y học quan trọng. Cũng nhờ vậy mà chất lượng cuộc sống của con người sẽ ngày được cải thiện.

Các lưu ý sử dụng Dược chất có trong thuốc

Khi sử dụng thuốc, việc hiểu rõ về hoạt chất có trong thuốc là rất quan trọng. Dưới đây là một số lưu ý khi sử dụng hoạt chất có trong thuốc:

• Trước khi sử dụng thuốc cần đọc  kỹ hướng dẫn sử dụng để hiểu rõ về hoạt chất, liều lượng, cách sử dụng và các tác dụng phụ có thể xảy ra;
• Tuân thủ liều lượng được chỉ định bởi bác sĩ hoặc theo đúng hướng dẫn sử dụng. Không tự ý tăng hoặc giảm liều lượng khi chưa có sự tư vấn của người có năng lực chuyên môn;
• Không tự ý kết hợp thuố với các loại thuốc khác khi chưa có sự tư vấn của bác sĩ. Bởi vì có thể dẫn đến tác dụng phụ nghiêm trọng hoặc gây ra sự tương tác thuốc ảnh hưởng đến sức khỏe người dùng;
• Thuốc có thể xảy ra tương tác với các loại thuốc khác, đồ uống hay thực phẩm nên cần hết sức lưu ý trong quá trình sử dụng;
• Không sử dụng thuốc quá hạn hoặc đã hết hạn sử dụng. Điều này có thể dẫn đến giảm hiệu quả của thuốc hoặc gây ra các tác dụng phụ;
• Lưu ý tác dụng phụ của thuốc, ngay khi thấy xuất hiện các dấu hiệu bất thường cần báo cáo với bác sĩ hoặc dừng việc dùng thuốc khi có triệu chứng nghiêm trọng đến sức khỏe;
• Sử dụng thuốc đúng cách chẳng hạn như uống thuốc với nước, không nghiền hoặc bẻ thuốc vì như vậy sẽ làm ảnh hưởng đến hoạt động của thuốc;
• Không tự ý ngừng sử dụng thuốc khi chưa có sự tư vấn của bác sĩ. Điều này có thể dẫn đến giảm hiệu quả của thuốc hoặc gây ra các tác dụng phụ;
• Lưu ý về tình trạng sức khỏe và báo cáo với bác sĩ nếu có bất kỳ thay đổi nào về tình trạng sức khỏe;
• Tuân thủ chỉ định của bác sĩ: Tuân thủ chỉ định của bác sĩ và không tự ý thay đổi liều lượng hoặc cách sử dụng thuốc.

Trên đây là những khái niệm thông dụng về Dược chất và các thuật ngữ liên quan mà mỗi sinh viên học Cao đẳng Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh cần nắm rõ. Hi vọng bài viết này sẽ hữu ích với các bạn, đặc biệt là những sinh viên sắp, đang và đã trở thành Dược sĩ.