Hematocrit là gì? Có vai trò ra sao trong xét nghiệm máu?

Hematocrit là gì ?

Hematocrit (Hct – Dung tích hồng cầu) là một chỉ số của hồng cầu, thể hiện tỉ lệ thể tích các tế bào máu (chủ yếu là hồng cầu) chiếm trong máu.

Đây là một trong những chỉ số quan trọng trong xét nghiệm huyết học nói riêng và xét nghiệm y khoa nói chung.

Từ chỉ số Hematocrit, người ta có thể tính toán được các công thức máu, từ đó cung cấp thông tin về tình trạng bệnh nhân, góp phần định hướng nguyên nhân gây bệnh.

Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm Hct khi bạn xuất hiện các dấu hiệu thiếu máu. Để đo chỉ số Hematocrit, người ta lấy mẫu máu tĩnh mạch để xét nghiệm. Khi lấy máu chỉ có cảm giác hơi đau, chứ không đau nhói như tiêm.

Ở trạng thái bình thường, Hematocrit chiếm 34 – 44% ở nữ giới và 37 – 48% ở nam giới (theo sách Lâm sàng Huyết học – PGS Trần Văn Bé).

Chỉ số HCT được dùng phổ biến trong các xét nghiệm máu

Chỉ số Hematocrit thay đổi vì nguyên nhân gì?

Hematocrit có thể thay đổi tùy vào tình trạng sinh lý của cơ thể hoặc do hoạt động thể chất.

Trong trường hợp Hct tăng có thể vì các lý dó sau: chứng tăng hồng cầu, rối loạn dị ứng, tắc nghẽn phổi mạn tính, xơ hóa phổi, bệnh mạch vành, tim bẩm sinh, giảm lưu lượng máu hoặc những người hay hút thuốc lá, ở trên núi cao, mất nước…

Trường hợp Hct giảm khi người bệnh trong kỳ thai nghén, bị mất máu, thiếu máu, bệnh bạch cầu, suy dinh dưỡng, thiếu sắt, folate, vitamin B6 và B12.  

>>> Click xem thêm: Để hiểu rõ hơn về một số chỉ số xét nghiệm Y học như chỉ số RBC, MCV...

Quy trình xét nghiệm Hematocrit

Có 2 phương pháp xét nghiệm chỉ số HCT, đó là phương pháp thủ công và dùng máy phân tích huyết học tự động.

• Phương pháp thủ công

Máu xét nghiệm sau khi đã được chống đông được đem vào ống Hematocrit, có khắc vạch từ 0 – 100. 

Sau khi mang ống đi ly tâm, ta sẽ tách được máu thành 2 phần, phần lỏng màu vàng ở phía trên là huyết tương, phần đặc phía dưới bao gồm các tế bào máu, trong đó, lớp đỏ dày cuối cùng tập trung hồng cầu.

Đọc kết quả ở phần màu đỏ đó sẽ cho ra được chỉ số Hct.

• Phương pháp tự động

Ngày nay, máy móc tự động được đưa vào sử dụng nhiều hơn nhằm giảm gánh nặng cho kỹ thuật viên xét nghiệm y học, cũng như tăng độ chính xác trong việc đo đạc, tính toán.

Ngoài phương pháp thủ công để xác định chỉ số Hct, ta có thể dùng máy phân tích huyết học tự động. Thiết bị này sẽ đếm số lượng hồng cầu trong máu và tự tính toán ra chỉ số Hematocrit một cách chính xác hơn vì không có khoảng trống giữa các hồng cầu.

Chỉ số Hct có thể được tính toán dễ dàng nhớ máy móc tự động

Các công thức liên quan đến chỉ số Hematocrit là gì?

Như đã nói ở trên, Hematocrit là chỉ số quan trọng trong xét nghiệm máu, được dùng trong nhiều công thức máu. Công thức máu (Complete Blood Count) được tính toán để đưa ra thông tin chính xác và cụ thể nhất về tình trạng máu của người bệnh.

Cụ thể, các công thức liên quan đến chỉ số Hematocrit là gì?

• Thể tích trung bình hồng cầu

MCV là chỉ số thế hiện thể tích trung bình của hồng cầu, sử dụng đơn vị đo là femtolit (1fl = 10^-15 lit).

Công thức tính MCV = Hct / số hồng cầu.

Nếu MCV < 80fl, nghĩa là người bệnh thiếu máu hồng cầu nhỏ.

Nếu MCV nằm trong khoảng từ 80 fl đến 105 fl, nghĩa là người bệnh thiếu máu hồng cầu bình.

Và nếu chỉ số MCV > 105fl, nghĩa là người bệnh thiếu máu hồng cầu đại.

• Nồng độ Hemoglobin trung bình hồng cầu

MCHC là chỉ số thể hiện nồng độ Hemoglobin trung bình hồng cầu, sử dụng đơn vị đo là g/dl hoặc g/l.

Công thức tính MCHC = Hb / Hct. (Trong đó Hb là nồng độ Hemoglobin trong máu)

Nếu MCHC nằm trong giá trị bình thường (33.04 – 35 g/dl đối với nữ và 32.99 – 34.79 g/dl đối với nam), nghĩa là người bệnh thiếu máu đẳng sắc.

Còn nếu MCHC <32g/dl, nghĩa là người bệnh thiếu máu nhược sắc.

Trên đây là những thông tin cơ bản nhất về chỉ số Hematocrit. Nếu muốn biết thêm những kiến thức chuyên sâu về Hct, bạn có thể tham khảo các chuyên gia huyết học hoặc tìm đọc tài liệu chuyên môn.

Trường Cao đẳng Y Dược Sài Gòn tổng hợp!